Doğada bulunan kayaçlann mineralojik ve petrografik özelliklerini belirlemenin kolay yollarından bir tanesi, onlardan ince kesitler hazırlayarak polarizan mikroskopta incelemektir. İnceleme sonucunda, kayacın hangi minerallerden oluştuğu, minerallerin dağılımı ve yüzdesi, kayaç içersindeki kırık-çatlak şekilleri ve dolgu tipleri gibi

[carousel-horizontal-posts-content-slider]

Şifalı Taşlar Marmaris , mineralojik ve petrografik özelliklerinin belirlenmesi için 5.0×5.0x1.0 cm ebadında alman örneklerin ince kesitler ve polarizan mikroskop incelemeleri,

Şifalı Taşlar Marmaris

a. X ışınları difraksiyonu (XRD) incelemeleri
X-işmı Difarksiyonu (XRD) analizi için, Örneklerin renkleri ve dokusal özellikleri dikkate alınarak her bir örneği temsil eden parça numuneler alınarak, bu örnekler -100 pm tane boyutuna öğütülmüştür. Örneklerin XRD analizleri “Rigaku Rint 2200 model” XRD (X-Işmları Difraktometre) cihazı ile AKÜ Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezinde (TUAM) de yaptırılmıştır. XRD Cihazı, Bakır X ışını tüpüne sahip olup, analizlerde 1.544°A dalga boyuna sahip Cu-Ka X-ışmları kullanılmaktadır.
b. Taramalı elektron mikroskop (SEM) incelemeleri
Taramalı elektron mikroskobu incelemeleri için Şifalı Taşlar Marmaris örneklerinden yaklaşık lcm çapında parçalar kırılmıştır. Kınlan parçalar kayaç yapısını ve dokusu temsil eden taze yüzeyler elde edilmiştir. SEM incelemeleri için 250-300 °C’ de ince karbon filmle kaplaması yapılan Örneklerin tanımlamalan, AKÜ Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde yaptırılmıştır. Örneğin kmk yüzey taramalı elektron mikroskop (SEM) fotografían enerji dağılımlı spektrometre ile donanımlı Leo-1430 VP marka cihaz ile gerçekleştirilmiştir.
3.2.5 Jeokimyasal incelemeler
Şifalı Taşlar Marmaris örneklerin jeokimyasal özelliklerinin belirlenmesi için her bir örnekten belirli bir miktar alınarak, bilyeli değirmende iki saat öğütülmüştür. Daha sonra örnekler 90 pm’luk elekten geçirilerek deneye hazır hale getirilmiştir. Şifalı Taşlar Marmaris örnekleri TS EN 15309 standardında öngörülen esaslara göre; XRF Cihazıyla kimyasal analiz deneyleri Şifalı Taşlar Marmaris analiz laboratuarlarında (AKÜ – DAL) yaptırılmıştır.
3.2.6 Fiziko ve mekanik testler
Şifalı Taşlar Marmaris örneklerinin fiziko-mekanik özelliklerinin belirlenmesinde TS EN standartlan dikkate alınmış ve aşağıda sıralanan tüm deneyler AKÜ Şifalı Taşlar Marmaris analiz laboratuarlannda (DAL) yaptmlmıştır. Örnekler üzerinde yapılan fiziko-mekanik testler ve standartları aşağıda maddeler halinde sıralanmamıştır.
• Görünür Yoğunluk, Açık Gözeneklilik, Toplam Gözeneklilik, TS EN 1936
• Atmosfer Basıncında Su Emme, TS EN 13755
• Kılcal Etkiye Bağlı Su Emme Katsayısı, TS EN 1925
• Termal Şok Etkisiyle Yıpranma Direnci, TS EN 14066
• Nem Tayininin Belirlenmesi, TS EN 13919
• Knoop Sertliği, TS EN 14205
• Tek eksenli basınç dayanımı, TS EN 1926
• Don Testlerine Dayanıklılık ve Don Sonrası Basınç Dayanımı, TS EN 12371
• Yoğun Yük Altında Bükülme Dayanımı, TS EN 12372
• Aşınma Direnci, TS EN 1341 Ek C
• Ses Hızı İlerlemesinin Tayini, TS EN 14579

Marmaris Şifalı Taşlar

Bu bölümde karbonat kökenli bazı Şifalı Taşlar Marmaris örnekleri üzerinde yapılan eğik düzlem, pandül ve yüzey pürüzlülük ölçümleri yapılmış ve elde edilen veriler değerlendirilerek Taşlar Marmaris örneklerinin kullanım alanlarına göre sınıflaması yapılmıştır. Ayrıca örneklerin fıziko mekanik ve mineralojik özellikleri belirlenerek kayma direncine olan etkileri değerlendirilmiştir.
4.1 Örneklerin Eğik Düzlem Test Yöntemi İle Kayma Açısı Analizleri ve Sınıflandırılması
Eğik düzlem test yöntemi ile örneklerin dört farklı yüzeyde ve üç farklı plaka boyutunda kuru, ıslak ve yağlı ortamda DİN 51097 ve DİN 51130 standartları kullanılarak deneyleri yapılmıştır. Şifalı Taşlar Marmaris örneklerinin kuru, ıslak ve yağlı zeminlerdeki kaplama tasarımında dikkat edilecek unsurlar belirlenmiş ve kayma potansiyellerine göre küçükten büyüğe doğru sıralaması belirlenmiştir. Ayrıca ilgili standartlarda belirtilen sınıflama sistemleri dikkate alınarak, elde edilen kayma açısı değerlerine göre hangi Örneğin hangi sınıflama içinde yeraldıklan ve kullanım alanları tespit edilmiştir.
4.1.1 Örneklerin DİN 51097 standardına göre kayma açısı analizleri ve sınıflandırılması
Zemin kaplama malzemesi olarak kullanılacak Şifalı Taşlar Marmaris örneklerinin, DİN 51097 standardı dikkate alınarak Bölüm 3.2.1’de anlatıldığı gibi kuru ve ıslak ortamda deneyleri yapılmış ve örneklerin kayma açıları bulunmuştur. Yapılan deneyler sonucunda kireçtaşlannda 3000, travertenlerde 3000 ve mermerlerde 3000 veri olmak üzere toplamda 9000 kayma açısı verisi elde edilmiştir (Çizelge 4.1).
Çizelge 4.1. DİN 51097 standardı kullanılarak elde edilen deney verilerinin frekans tablosu

a. Kireçtaşı örneklerinin DİN 51097 standardına göre kayma açısı analizleri ve sınıflandırılması
Çıplak ayakla gezilen, ıslak bölgelerde kullanılacak kireçtaşı örneklerin yüzey işlemlerinin ve plaka boyutunun kayma açısına etkisini görmek amacıyla dört farklı yüzeyde ve üç farklı plaka boyutunda deneyler yapılmıştır. Kireçtaşı örneklerinin kuru ve ıslak ortamdaki kaplama tasarımında dikkat edilecek hususlar belirlenmiştir.
Kireçtaşı örneklerinin yüzey işlemlerine göre hesaplanan kayma açısı verileri ile yapılan istatistiksel analiz sonuçlan Ek.4.1’de verilmektedir. İstatistiksel analiz sonuçlanna göre, kuru ve ıslak ortamda tüm yüzeyler üzerinde elde edilen kayma açıları arasında anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Sadece kuru ortamda honlu ve eskitme yüzeylerde elde edilen kayma açıları arasında anlamlı bir fark olmadığı ve birbirine yakm kayma açısı değerleri vermektedir.
Kireçtaşı örneklerinin yüzey işlemlerine göre kuru ve ıslak ortamda elde edilen kayma açısı ile standart sapma değerleri Ek.4.2’de verilirken, kayma açısı verilerinin toplu sonuçlan ve ikili karşılaştırmaları ise Şekil 4.1’de gösterilmektedir.
4 o
Kuru ortamda cilalı yüzeyde, B1 örneği 22.70 kayma açısı ve 2.91 standart

Marmaris Doğal Taşlar

^ o
sapma ile en düşük, B5 örneği 28.25 kayma açısı ve 0.54 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri almaktadır. B1 örneği cilalı yüzeyde en yüksek 28.4 ve en düşük 19.20 kayma açısı değeri ile en yüksek standart sapmaya sahiptir. Cilalı yüzeyde diğer örnekler ise birbirine yakın kayma açısı değerleri vermektedir. B5 örneğinin yüksek kayma açısı değeri vermesinde ortamın kuru olmasımn yanında B5 örneğinin mineralojik özelliklerinin de etkili olduğu düşünülmektedir. Honlu yüzeyde, B2 örneği
21.77 kayma açısı ve 0.63 standart sapma ile en düşük, B5 örneği 28.19° kayma açısı ve 0.99 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri almaktadır. B5 örneği cilalı
o
yüzeyde olduğu gibi honlu yüzeyde de 30.30 kayma açısı ile en yüksek kayma açısı
o
değeri almaktadır. Eskitme yüzeyde, B1 örneği 21.77 kayma açısı ve 0.85 standart
sapma ile en düşük, B5 örneği 27.71 kayma açısı ve 0.49 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değerini almaktadır.

Şekil 4.1. Kireçtaşı örneklerinin kuru ve ıslak ortamda yüzey işlemlerine göre ikili karşılaştırılmaları
Kireçtaşı örnekleri yüzeylerinin tambur tipi makinelerde 15-20 dakika abrasifler ile eskitilmesi sonucu yüzeyin pürüzlülüğünün artırılması ile kayma açısı değerleri artarken buna bağlı olarak da kayma emniyeti artmaktadır. Genel olarak bakıldığında eskitme yüzeyde tüm kireçtaşı örneklerinin yüksek kayma açısı değerleri aldığı
görülmektedir. Patinato yüzeyde ise, B3 örneği 22.66 kayma açısı ve 0.61 standart sapma ile en düşük, B5 örneği 31.03 ortalama ve 2.68 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri almaktadır. B5 örneğinin patinato yüzey işleminden dolayı yüzeyden zayıf parçaların koparılması sonucu yüzey pürüzlülüğünün artması ile yüksek kayma açısı değeri alınmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
Islak ortamda, tüm örnekler üzerinde elde edilen kayma açısı değerlerinin kuru ortama göre az da olsa düştüğü görülmektedir. Islak zeminde kayma açısı değerleri düşerken kayma potansiyelinin arttığı gözlenmekte ve buna paralel olarak da kayma emniyeti azalmaktadır. Cilalı yüzeyde, B1 örneği 17.32° kayma açısı ve 0.40 standart sapma ile en düşük, B2 örneği 19.86 ortalama ve 0.47 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri alırken, ıslak ortamda cilalı yüzeyde tüm örnekler genelde birine yakın kayma açısı değerleri almaktadır. Honlu yüzeyde, B5 örneği 23.16° kayma açısı ve 1.90 standart sapma ile en düşük, B2 örneği 26.95 kayma açısı ve 0.66 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri almaktadır. Kuru ortamda olduğu gibi ıslak
o o
ortamda da B5 örneği en yüksek 26.90 ve en düşük 20.20 kayma açısını vermektedir. Honlu yüzeyli kireçtaşı örneklerine genel olarak bakıldığında kuru ve ıslak ortamda birbirine yakın kayma açısı değerleri vermektedir. Eskitme yüzeyde, B2 örneği 23.18° kayma açısı ve 0.85 standart sapma ile en düşük, B3 örneği 25.49° kayma açısı ve 0.58 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değerini almaktadır. Ortamın ıslak olmasına rağmen yüksek kayma açısı değerleri tüm örneklerde elde edilmiştir. Burada yüzey işleminin yapısının etkili olduğu görülmektedir. Patinato yüzeyde, B1 örneği 17.58° kayma açısı ve 0.48 standart sapma ile en düşük, B4 örneği 26.02° kayma açısı ve 0.59 standart sapma ile en yüksek kayma açısı değeri almıştır. B4 örneğinin patinato yüzey işlemi ile yüzey pürüzlülüğünün artması sonucunda kaymayı önleyici Özellik göstermesinden dolayı yüksek kayma açısı değerleri elde edilmektedir. Patinato yüzey işlemine sahip örneklerin zemin kaplamalarında emniyetli olarak kullanılabileceği görülmektedir.
Kireçtaşı örneklerinde yüzey işlemlerine göre kuru ortamda 21.77° – 31.03°
o o
arasında, ıslak ortamda 17.32 – 26.75 arasında kayma açısı değerleri vermektedir.
Özellikle ıslak ortamda cilalı yüzeylerde beklenildiği gibi daha düşük kayma açısı değerleri alındığı görülmektedir. Bu şekilde bir sonucun çıkmasında cilalı yüzeyinin pürüzsüz olması ve yüzeyin ıslatılması neticesinde kayma potansiyelinin artmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Kireçtaşı örneklerinde yüzey işlemlerine göre elde edilen kayma açısı verilerinin kayma potansiyeline göre sıralaması yapıldığında kuru ortamda cilalı<eskitme<honlu<patinato, ıslak ortamda ise
cilalı<patinato<eskitme<honlu sıralaması elde edilmektedir. Kuru ortamda patinato yüzeyli B5 örneği ile ve ıslak ortamda honlu yüzeyli B2 örneğinin kayma açılanmn yüksek çıkması nedeniyle çıplak ayakla gezilen zeminlerde daha emniyetli olarak kullanılabilir. Kayma açılanmn yüksek çıkmasında yüzey işleme tekniği ile buna bağlı olarak yüzey pürüzlülüğünün artmasının etkisinin olduğu düşünülmektedir.
Plaka boyutlarına göre hesaplanan kayma açısı verileri ile yapılan istatistiksel analiz sonuçlan Ek.4.3’de verilmektedir. Kuru ortamda P1 ile P2 plaka boyutlan üzerinde elde edilen kayma açılan arasında anlamlı düzeyde bir farklılık bulunurken, sadece P1 ile P3 plaka boyutları üzerinde elde edilen kayma açılan arasında ise anlamlı düzeyde bir farklılık olmadığı ve birbirine yakın kayma açısı değerleri aldığı görülmektedir. Islak ortamda ise tüm plaka boyutlan üzerinde elde edilen kayma açıları arasında anlamlı düzeyde bir farklılık olmadığı ve birbirine yakın kayma açısı değerleri vermektedir.
Kireçtaşı örneklerinin plaka boyutlanna göre kuru ve ıslak ortamda elde edilen kayma açısı ve standart sapma değerleri Ek.4.4’te verilirken, kayma açısı verilerinin toplu sonuçlan ise Şekil 4.2’de gösterilmektedir.
Kuru ortamda, P1 plaka boyutunda B2 örneği 23.05 kayma açısı ve 0.90
o
standart sapma değeri ile en düşük, B5 örneği 28.14 kayma açısı ve 0.89 standart sapma değeri ile en yüksek kayma açısı değerini almaktadır. P2 plaka boyutunda B2 örneği 22.83 kayma açısı ve 0.90 standart sapma değeri ile en düşük, B5 örneği 28.17° kayma açısı ve 0.75 standart sapma değeri ile en yüksek kayma açısı değerini
o
almaktadır. P3 plaka boyutlu B2 örneği 22.80 kayma açısı ve 1.01 standart sapma ile