Elmasın Madenden Çıkarılması

Bir kimberlit damarında madencilik yapabilmek için önce o damar üzerinde bir delik açmak gerekir. Bu tür elmas madenciliğine açık-çukur veya açık-yöntem adı verilir. Açıktaki toprak türünden oluşumlar hidrolik sistemler tarafından dışarı alınırken sert olan kayalar dev matkaplarla delinir veya patlayıcılar kullanılarak elmas damarı işlenebilecek hale getirilir. Eğer damarda ekonomik anlamda yatırım yapılabilir elmas yataklarının varlığı ispatlanırsa o zaman daha fazla derinlere inmek için şaftlar ve tüneller kullanılır. Günümüzde bu işlem mekanik olarak yapılabilmektedir fakat çok seneler önce hatta bazı ülkelerde günümüzde, materyaller, çok tehlikeli şartlarda

madenciler tarafından kazılarak çıkarılmak zorundaydı. Bir maden Ocağında 1 karat büyüklüğünde cilalanabilecek büyüklüğe sahip bir taş bulabilmek için 250 ton kayanın islenmesi gerekmektedir.

En büyük açık ocak Kimberley’deki (Güney Afrika) 240 metrelik ocaktı. Günümüzde açık maden ocağının bir örneği, en geniş yerinin çapı 535 m olan Finsch yatağıdır. Burada, en az 300 m derinliklere kadar uzanan kimberliti açığa çıkarmak için, 12 metreye yakın üst toprağı ve molozu temizlemek gerekmiştir. Finsch yatağında maden çalışmaları, 12 m düzeyinde sürdürülmektedir. Kimberlit bu düzeyde, yatağın kenarlarından çıkarılıp, kamyonlarla işleneceği fabrikalara götürülmektedir. Kimberliti yeraltı maden ocaklarından çıkarma işlemi, oldukça derinlerde çalışmayı gerektirir. Sözgelimi Kimberley madeni, 900 m derinliktedir.

En eski yeraltı işletmesi yöntemi, 1890’da Kimberley’de geliştirilen oda oluşturma yöntemidir. Kimberlit bacasından oldukça uzağa birkaç yüz metre uzunluğunda kuyular açılır. Sonra, bacada yatay kuyular oluşturulur ve bunlardan mavi toprağa tüneller uzatılır. Böylece, mavi toprağın mekanik olarak çıkarılabileceği bir odalar sistemi oluşturulur. Buradan günde 5 bin tona kadar cevher çıkarılabilir. Bu yöntem, kütle göçertme gibi yüksek üretim gücü olan yöntemlerin bulunmasıyla, kullanılmamaya başlanmıştır.

Kütle göçertme yönteminde, boşaltma kuyusuna, kazıntı kanalları alüvyonlu madenciliğe verilecek en iyi örnek, Consolidated Diamond Mines işletmesinin maden yatağıdır. Burada yapılan ilk işlem, her ay 2 ,5 milyon m³ kadar tutan kumun temizlenmesini de içeren, üst toprağın alınmasıdır. Bu üst toprak, dizelli kazıyıcılarla kaldırılır. Ortaya çıkarılan çakıl yatak, buldozerlerle yığınlar haline getirilir ve eleme işletmelerine gönderilir. Taraça çakıllarındaki elmasın büyük bir yüzdesi, tabandaki kaya yatağının hemen yakınında bulunur. Bu yüzden kaya, yatağa kadar bütünüyle temizlenmelidir. Koşullar uygunsa, Vacuveyer Güneybatı Afrika kıyılarının açığında, okyanusun dibinde bulunan elmasları çıkartmak için, Marine Diamond şirketi, deniz yatağından çakılı emen, büyük yüzer işletmeler kullanmıştı. Bu yöntem artık kullanılmamaktadır.