Mücevherlerde kullanılan kıymetli taşların ve süs taşlarının tanımlanması ve sınıflandırılmasına Gemoloji denir.

Gemoloji

Taşların oluşumunu, çıktığı yerleri, fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceler. Aynı zamanda sentetik, taklit ve işlem görmüş taşlar hakkında bilgi verir.

Doğası itibarıyla değerli, gerekli güzelliğe, dayanıklılığa sahip, iyi parlatılabilen ve bunu muhafaza edebilen ender bulunur nitelikte, ziynet eşyası olarak mücevhercilikte veya dekoratif amaçlı kullanılabilecek boyuttaki taşlar değerli taşlar olarak adlandırılır. Kesilebilme, parlatılabilme, ışık yansıtma, ışık kırma gibi özellikler de taşların değerini belirler. Değerli taşlar inorganik veya organik kökenlidirler. Doğal halde bulunaninorganik değerli taşın tanımlanması herhangi bir mineralin tanımlanmasına benzer. Mağmatik ve metamorfik kayaçlar ile hidrotermal çözeltilere bağlı oluşumlar ve plaser yataklar pek çok önemli değerli taş içerirler (Börner, 1980).

Antik dönemlerde süstaşlı takıların yapımı, önceleri din, büyü ve uğur gibi kavramların etkisi ile başlamış, zaman zaman bu anlamlarının yanı sıra ölü hediyesi, tanrılara sunu, imtiyaz göstergesi, zenginlik ifadesi, hediye ve güzelleşmek gibi amaçları da kapsamıştır (Bordaz, 1970; Branigan, 1974; Collon, 1989; Benjamin, 2003; Bingöl, 1999; Türe, 2004 ve 2005; Rapp. 2009).

Değerli taşlar günümüzde yapay olarak da elde edilebilmektedir. Bunların özelliklerinin çoğu doğal olanlarınkine benzemektedir. Doğal yollardan oluşan inorganik kökenli değerli taşlardan günümüzde sentetikleri (yapayları) yapılanlardan önemlileri şunlardır; elmas, yakut, safir, spinel, rutil, kuvars, zümrüt, aleksandrit, granat, fluorit, yeşim, lapislazuli, opal, periklaz, turmalin, zirkon. Gemoloji Özel mikroskoplar altında görülebilen kristal büyüme çizgilerinin kristalografik açıdan farklı olmasıyla ve kapanım özelliklerinin araştırılmasıyla gerçek değerli taşlardan ayırt edilirler (Sinkankas, 1984; Arem, 1987; Schumann, 1993).

Ayrıca kimyasal bileşimleri değerli taşlardan tamamıyla farklı fakat görünümleri değerli taşlara benzeyen taklit (imitasyon) ürünler de vardır. Gemoloji Bu nedenle ham taşlarda olduğu kadar, işlenmiş taşlarda da tanı fiziki özellik tespit planına dayanır. Laboratuvarlarımızda değerli taşların tanımlanması için; kristaller hakkındaki bilgiler kullanılır, doğal malzemenin tanınmasına yardımcı olacak basit kimyasal testler yapılır, ultraviyole ışınları altında taşların davranışına ve taşların belirli fiziksel ve optik özelliklerine bakılır. Bu fiziksel özellikler:
(1)    Sertlik: Mohs’un ölçüsüne göre taşların sertliği 1 ile 10 derece arasında sıralanır.
(2)    Dilinim,kırılma yüzeyi ve çizgi rengi: Kesilmiş ve parlatılmış taşlarda bu
özelliklerden tanımlama yapmak mümkün değildir. Hamtaşlarda bu özelliklerden
yararlananılmaktadır. (3) Işığıkırmaindisi:İşlenmiş taşlarda tanı için son derece önemli

netice veren bir yöntemdir (4) Spektroskopi: Kıymetli taşı kat eden beyaz ışığın oluşturduğu ışık tayfını incelemeyi ve böylelikle taşın tanımlanmasını mümkünkılar. (5) Polarizasyonvedikroizma (6) Özgül ağırlık: İşlenmiş taşlarda olduğu kadar, ham taşlarda da başarıyla kullanılan bir yöntemdir. (7) Renk: Minerallerde renklerin oluşumu genel olarak elektromanyetik spektrumdaki görünür ışığın soğurulması ile ilgilidir. Spektrumda çok dar alanı kapsayan görünür ışık (4150-7500 Ao) fotonların 0.61 ile 0.32 eV enerjiye sahip dalga boylarının karışmasından ortaya çıkmıştır. İnsan gözü tarafından beyaz olarak algılanır ve beyaz ışık veya polikromatik ışık olarak adlandırılır. Renk oluşumunda genel olarak çok dar sınırlar içindeki dalga boylarının karışımı söz konusudur ve monokromatik ışık olarak adlandırılır. (8)

Parlaklık: Mineralin ışığı yansıttığı yüzeylerindeki görünüme denir. Temel olarak ‘metalik’ veya ‘metalik olmayan’ terimleri parlaklık tiplerini tanımlar. Metalik olmayan parlaklıkların çeşitleri vardır. Elmas,camsı, sedef,ipek ve yağ parlaklığı