Amber , Neolitik zamanlardan beri rengi ve doğal güzelliği ile takdir edilen fosilleşmiş ağaç reçinesidir . [1] Antik çağlardan günümüze bir değerli taş olarak çok değer verilen kehribar, çeşitli dekoratif objelere dönüştürülür. [2] Kehribar takılarda kullanılır . Halk hekimliğinde de şifa verici olarak kullanılmıştır .

Kehribar Özellikleri

OTANTİK TAŞ KALİTESİ VE FARKI İLE %100 DOĞAL BALTIK KALİNİNGRAD KEHRİBAR TAŞI KAYA KOLEKSİYON İÇİN İDEAL BİR PARÇA OLUP SEVDİKLERNİZ İÇİN FANTASTİK BİR HEDİYE OLARAK DÜŞÜNEBİLİRSİNİZ;

14.17 GR 38 X 30 X 25 MM
Baltık kehribar içinde bir karınca

cilasız kehribar taşları
Kimyasal bileşenlerine göre tanımlanan beş amber sınıfı vardır. Yumuşak, yapışkan bir ağaç reçinesi olarak ortaya çıktığı için, kehribar bazen inklüzyon olarak hayvan ve bitki materyali içerir . [3] Kömür damarlarında oluşan kehribar, reçineit olarak da adlandırılır ve ambrit terimi , özellikle Yeni Zelanda kömür damarlarında bulunana uygulanır . [4]

İçindekiler
etimoloji
İngilizce kehribar kelimesi, Arapça ‘anbar عنبر [5] [ daha iyi kaynak gerekli ] (sonuçta Orta Farsça ambar’dan [6] ) Orta Latince ambar ve Orta Fransızca ambre aracılığıyla türetilmiştir . Sözcük, 14. yüzyılda Orta İngilizce’de , sperm balinasından türetilen katı bir mumsu madde olan ambergris ( ambre gris veya “gri kehribar”) olarak bilinen şeye atıfta bulunarak kabul edildi . Roman dillerinde kelimenin anlamı Baltık kehribarına kadar uzanmıştı.(fosil reçine) 13. yüzyılın sonlarından itibaren. İlk başta beyaz veya sarı kehribar ( ambre jaune ) olarak adlandırılan bu anlam, 15. yüzyılın başlarında İngilizce olarak kabul edildi. Amber kullanımı azaldıkça, bu kelimenin ana anlamı haline geldi. [5] [ daha iyi kaynak gerekli ]

İki madde (“sarı kehribar” ve “gri kehribar”), her ikisi de kumsallarda yıkanmış olarak bulunduğundan, muhtemelen ilişkilendirildi veya karıştırıldı. Ambergris sudan daha az yoğundur ve yüzer, oysa kehribar taştan daha az yoğun olmasına rağmen yüzemeyecek kadar yoğundur. [7]

Amber, Latin elektrum ve Antik Yunanca ἤλεκτρον ( ēlektron ) için klasik isimler, “ışınlayan Güneş ” anlamına gelen ἠλέκτωρ ( ēlektōr ) terimiyle bağlantılıdır . [8] [9] Efsaneye göre, Helios’un (Güneş) oğlu Phaëton öldürüldüğünde, yas tutan kız kardeşleri kavak ağacına, gözyaşları ise elektron , kehribar oldu. [10] Elektron kelimesi , kehribarın statik elektrik yükü taşıma yeteneği nedeniyle elektrik, elektrik ve akrabaları kelimelerini doğurmuştur.. [11]

Tarih
Theophrastus , MÖ 4. yüzyılda kehribarı tartıştı, tıpkı ” Okyanusta ” adlı eseri kaybolan, ancak The Natural History ( Aynı zamanda Germania adının bilinen en eski sözü olan yerde ): [12]

Pytheas, Almanya’nın bir halkı olan Gutones’un , Mentonomon adlı Okyanus’un bir halicinin kıyılarında oturduklarını, topraklarının altı bin stadia kadar uzandığını söylüyor; bu topraklardan bir günlük yelkenle, kıyılarında baharda dalgaların amberin savurduğu Abalus Adası’nın somut bir biçimde denizin bir atılımı olduğunu; ayrıca, sakinlerin bu kehribarı yakıt olarak kullanmaları ve komşuları Teutonlara satmaları gibi .
Baltık Denizi kıyısında kehribar için balıkçılık. Kış fırtınaları kehribar külçelerini fırlatır. Polonya, Gdansk’a yakın.
Daha önce Pliny, Pytheas’ın büyük bir adaya atıfta bulunduğunu söyler – İskit kıyılarından üç günlük yelken ve Lampsacus’lu Ksenophon (Yunanca hayali bir seyahat kitabının yazarı) tarafından Balcia olarak adlandırılır – Basilia olarak – genellikle Abalus ile eşitlenen bir isim . [13] Kehribarın varlığı göz önüne alındığında, ada , tarihsel olarak kuzey Avrupa’daki en zengin kehribar kaynakları olan Heligoland , Zelanda , Gdańsk Körfezi kıyıları , Sambia Yarımadası veya Curonian Lagünü olabilirdi. [ alıntı gerekli ] Farz edilen [Kim tarafından? ]Baltık’ı Akdeniz’e bağlayan kehribar için iyi kurulmuş ticaret yolları (“Amber Yolu” olarak bilinir) olduğunu. Pliny açıkça Almanların kehribarıPannonia’yaoradanVeneti’nindağıttığını belirtir.

Güney İtalya’nın eski İtalik halkları kehribar işliyordu; Matera ( Basilicata ) ilinde Policoro’da bulunan Siritide Ulusal Arkeoloji Müzesi (Museo Archeologico Nazionale della Siritide), günümüze ulaşan önemli örnekleri sergilemektedir. Antik çağda, Miken’de ve Akdeniz’in tarihöncesinde kullanılan kehribar, Sicilya’daki tortulardan gelir . [ alıntı gerekli ] [14]
Kehribarın kaynağı olan ağaç reçinesi
Pliny ayrıca Nicias’ın ( c. 470-413 BCE) görüşüne atıfta bulunur, kime göre kehribar
güneş ışınlarının ürettiği bir sıvıdır; ve güneşin battığı anda toprağın yüzeyine en büyük kuvvetle çarpan bu ışınlar, üzerinde okyanusun gelgitleri tarafından taşınan ve deniz kıyılarına atılan temiz olmayan bir ter bırakır. Almanya.

Kehribar

Pliny, kehribarın “Güneş tarafından üretildiğine” ilişkin hayali açıklamaların yanı sıra, yerli Latince succinum adını ( sūcinum , sucus ” meyve suyundan”) alıntılayarak, onun ağaç reçinesindeki kökeninin çok iyi farkında olan görüşlere atıfta bulunur. [15] Pliny , Doğa Tarihi’nin 37. Kitabın XI. bölümünde şunları yazdı:
Kehribar, kirazdan sakız ve sıradan çamdan reçine gibi, çam cinsine ait ağaçların boşalttığı bir kemik iliğinden üretilir. Önceleri hatırı sayılır miktarda çıkan ve giderek sertleşen bir sıvıdır […] Atalarımız da onun bir ağacın suyu olduğu görüşündeydiler ve bu nedenle ona ” succinum” ve çam cinsi bir ağacın ürünü olduğunun en büyük kanıtlarından biri, ovulduğunda çam benzeri bir koku yayması ve tutuşturulduğunda meşale-çam kokusu ve görünümü ile yanmasıdır. Odun. [16]

Kehribarın Mısır ve Hindistan’da da bulunduğunu belirtmekte ve hatta “Suriye’de kadınlar bu maddeden iğlerinin kıvrımlarını yaparlar ve ona harpax adını verirler” diyerek kehribarın elektrostatik özelliklerine değinmektedir. [ἁρπάζω’dan, “sürüklemek”], yaprakları, samanları ve hafif doku saçaklarını kendisine çekmesi durumundan”.

Pliny, kehribarın Almanca adının glæsum olduğunu söylüyor , “bu nedenle Romalılar, Germanicus Caesar bu bölgelerde filoya komuta ettiğinde, bu adalardan birine barbarlar tarafından Austeravia olarak bilinen Glæsaria adını verdiler”. Bu, kaydedilen Eski Yüksek Almanca kelime glas ve “amber” için Eski İngilizce kelime glær tarafından onaylanır ( cam karşılaştırın ). Orta Aşağı Almanca’da kehribar berne-, barn-, börnstēn (“yanmak” ve “taş” ile ilgili etimolojik kökleri olan ) olarak biliniyordu [17] . Düşük Almanca terimi, Yüksek Almanca’da da baskın hale geldi18. yüzyılda, Hollandalı barnsteen’in yanı sıra modern Alman Bernstein .

Baltık dillerinde , kehribar için Litvanca terim gintaras ve Letonya dzintarlarıdır . Bu kelimeler ve Slav jantar [18] ve Macar gyanta (‘reçine’), kim tarafından düşünülmüştür? ] Fenike jainitarından (“deniz reçinesi”) kaynaklanmaktadır . [ alıntı gerekli ]

Amber, Çin’de uzun bir kullanım geçmişine sahiptir ve ilk yazılı kayıt MÖ 200’den kalmadır. [19]

19. yüzyılın başlarında, Kuzey Amerika’da bulunan ilk kehribar raporları, New Jersey’deki Trenton yakınlarındaki Crosswicks Creek , Camden ve Woodbury yakınlarındaki keşiflerden geldi . [2]

Kompozisyon ve oluşum
Amber, bileşimde heterojendir , ancak çözünmeyen bir bitümlü madde ile ilişkili alkol , eter ve kloroformda az veya çok çözünür birkaç reçineli cisimden oluşur . Amber, labdan ailesindeki çeşitli öncülerin , örneğin komünik asit , cummunol ve biformen’in serbest radikal polimerizasyonu ile bir makromoleküldür . [20] [21] Bu labdanlar diterpenlerdir (C 20 H 32) ve trienler, organik iskeleti polimerizasyon için üç alken grubuyla donatır . Kehribar yıllar içinde olgunlaştıkça, izomerizasyon reaksiyonları, çapraz bağlanma ve siklizasyonun yanı sıra daha fazla polimerizasyon gerçekleşir . [ alıntı gerekli ]

200 °C’nin (392 °F) üzerinde ısıtıldığında kehribar ayrışır, bir kehribar yağı verir ve “amber kolofonisi” veya “amber zift” olarak bilinen siyah bir kalıntı bırakır; terebentin yağında veya keten tohumu yağında çözündüğünde bu, “amber vernik” veya “amber lac” oluşturur. [20]

oluşum
Üzerindeki tortu tarafından üretilen yüksek basınç ve sıcaklıklardan kaynaklanan moleküler polimerizasyon, reçineyi önce kopal’e dönüştürür . Sürekli ısı ve basınç terpenleri uzaklaştırır ve amber oluşumuna neden olur. [22]

Bunun olması için reçinenin çürümeye karşı dayanıklı olması gerekir. Birçok ağaç reçine üretir, ancak çoğu durumda bu tortu fiziksel ve biyolojik işlemlerle parçalanır. Güneş ışığına, yağmura, mikroorganizmalara ( bakteri ve mantar gibi) ve aşırı sıcaklıklara maruz kalma reçineyi parçalama eğilimindedir. Reçinenin kehribar rengine dönüşecek kadar uzun süre hayatta kalması için, bu tür kuvvetlere karşı dayanıklı olması veya bunları dışlayan koşullar altında üretilmesi gerekir. [23]

Kehribar Faydaları

botanik kökenli

Bitterfeld’den Amber
Avrupa’dan gelen fosil reçineler, ünlü Baltık kehribarları ve Agathis grubuna benzeyen bir diğeri olmak üzere iki kategoriye ayrılır . Amerika ve Afrika’dan gelen fosil reçineleri modern Hymenaea cinsiyle yakından ilişkilidir [24] , Baltık kehribarlarının ise bir zamanlar kuzey Avrupa’da yaşayan Sciadopityaceae familyasına ait bitkilerden elde edilen fosil reçineleri olduğu düşünülmektedir . [25]

Fiziksel nitelikler
Çoğu kehribar, Mohs ölçeğinde 2,0 ile 2,5 arasında bir sertliğe , 1,5 ile 1,6 arasında bir kırılma indisine , 1,06 ile 1,10 arasında bir özgül ağırlığa ve 250-300 °C’lik bir erime noktasına sahiptir. [26]

Kapanımlar

Kapanımlar ile Baltık kehribar
Canlı ağaçlarda reçinenin anormal gelişimi ( succinosis ) kehribar oluşumuna neden olabilir. [27] Özellikle reçine zemine düştüğünde, kirlilikler oldukça sık bulunur, bu nedenle malzeme vernik yapımı dışında işe yaramaz olabilir. Bu tür saf olmayan kehribara firniss denir . [28]

Diğer maddelerin bu şekilde eklenmesi kehribarın beklenmedik bir renge sahip olmasına neden olabilir. Piritler mavimsi bir renk verebilir. Kemikli kehribar , bulutlu opaklığını reçine içindeki çok sayıda küçük baloncuklara borçludur. [29] Ancak sözde siyah kehribar aslında sadece bir jet türüdür . [ alıntı gerekli ]

Koyu bulutlu ve hatta opak kehribar renginde, inklüzyonlar yüksek enerjili, yüksek kontrastlı, yüksek çözünürlüklü X-ışınları kullanılarak görüntülenebilir . [30]

Ekstraksiyon ve işleme
Dağıtım ve madencilik

Jantarny, Kaliningrad Oblastı, Rusya’da açık döküm kehribar madeni “Primorskoje”
Kehribar, küresel olarak, esas olarak Kretase yaşı veya daha genç kayalarda dağılmıştır. Tarihsel olarak , Prusya’daki Königsberg’in batısındaki sahil , dünyanın önde gelen kehribar kaynağıydı. Buradaki kehribar yataklarının ilk sözleri 12. yüzyıla kadar uzanıyor. [31] Dünyadaki çıkarılabilir kehribarın yaklaşık %90’ı hala 1946’da Rusya’nın Kaliningrad Oblastı olan bu bölgede bulunuyor. [32]

Deniz tabanından kopan kehribar parçaları dalgalar tarafından dökülür ve elle, dip tarama veya dalışla toplanır. Başka yerlerde, hem açık işlerde hem de yeraltı galerilerinde kehribar çıkarılıyor. Daha sonra mavi toprak nodülleri çıkarılmalı ve kum ve su içeren döner varillerde yapılabilecek opak bir kabuk temizlenmelidir. Erozyon, bu kabuğu denizde aşınmış kehribardan çıkarır. [29]
Baltık kehribarını Holosen yataklarından çıkarma, Gdańsk, Polonya
Dominik kehribar , tünel çökmesi riski nedeniyle tehlikeli olan çan çukuru yoluyla çıkarılır . [33] Bir diğer önemli kehribar kaynağı, en az 1800 yıldır Çin’de önemli bir kehribar kaynağı olan kuzey Myanmar’daki Kachin Eyaletidir . Bu yatağın çağdaş madenciliği, güvenli olmayan çalışma koşulları ve ülkedeki iç çatışmaları finanse etmedeki rolü nedeniyle dikkat çekmiştir . [34] Ukrayna’nın Rivne Oblastından gelen kehribar, Rovno kehribar olarak anılır, çevredeki alanları ormansızlaştıran ve kehribarı çıkarmak için tortulara su pompalayan ve ciddi çevresel bozulmaya neden olan organize suç grupları tarafından yasadışı olarak mayınlı. [35]

Tedavi
Soluk kehribarı pipo ve diğer tütsüleme araçlarını imal etmek için kullanan Viyana kehribar fabrikaları, onu bir torna tezgahında çevirip beyazlatıcı ve su ya da çürük taş ve yağ ile parlatıyor. Nihai parlaklık, pazen ile sürtünme ile verilir. [29]

Bir yağ banyosunda kademeli olarak ısıtıldığında, kehribar “yumuşak ve esnek hale gelir. İki parça kehribar, yüzeyleri keten tohumu yağı ile sürülerek , ısıtılarak ve daha sonra sıcakken birbirine bastırılarak birleştirilebilir. Bulutlu kehribar bir yağda berraklaştırılabilir. -Banyo, bulanıklığın neden olduğu sayısız gözenekleri yağla doldurur.Eskiden atılan veya sadece vernik için kullanılan küçük parçalar, şimdi “ambroid” veya “preslenmiş kehribar” oluşumunda büyük ölçekte kullanılmaktadır . 29]Parçalar, hava atılarak dikkatlice ısıtılır ve daha sonra yoğun hidrolik basınçla homojen bir kütleye sıkıştırılır, yumuşatılmış kehribar metal bir plakadaki deliklerden zorlanır. Ürün, ucuz mücevherlerin ve sigara içmeye yönelik eşyaların üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu preslenmiş kehribar, polarize ışıkta parlak girişim renkleri verir.” [36]

Kehribar sıklıkla kopal ve kauri sakızı gibi diğer reçineler ve ayrıca selüloit ve hatta cam tarafından taklit edilmiştir . Baltık kehribar bazen yapay olarak renklendirilir, ancak “gerçek kehribar” olarak da adlandırılır. [29]

Görünüm

Kehribar Faydası

Baltık kehribarının eşsiz renkleri. Cilalı taşlar.
Kehribar farklı renklerde ortaya çıkar. Kehribar rengiyle ilişkilendirilen olağan sarı-turuncu-kahverenginin yanı sıra, kehribarın kendisi beyazımsı bir renkten soluk limon sarısına, kahverengiye ve neredeyse siyaha kadar değişebilir. Diğer yaygın olmayan renkler arasında kırmızı kehribar (bazen “kiraz kehribar” olarak da bilinir), yeşil kehribar ve hatta nadir ve çok aranan mavi kehribar bulunur. [37]

Sarı kehribar, yaprak dökmeyen ağaçlardan elde edilen sert bir fosil reçinesidir ve ismine rağmen yarı saydam, sarı, turuncu veya kahverengi olabilir. İranlılar tarafından Pehlevi bileşik kelimesi kah-ruba (kah “saman” artı rubay “çekmek, kapmak”, elektriksel özelliklerine atıfta bulunarak), Arapça’ya kahraba’ veya kahraba (daha sonra Arapça elektrik kelimesi haline geldi) olarak bilinir. , كهرباء kahrabā’), Avrupa’da da amber olarak adlandırıldı (Eski Fransızca ve Orta İngilizce ambre). Baltık Denizi’nin güney kıyısında bulunan sarı kehribar, ticaret yoluyla Orta Doğu ve Batı Avrupa’ya ulaştı. Kıyıdan elde edilmesi, sarı kehribarın amber ile aynı terimle adlandırılmasının bir nedeni olabilir. Ayrıca, amber gibi reçine de tütsü olarak yakılabilir. Ancak reçinenin en popüler kullanımı süsleme amaçlıydı – kolayca kesilip cilalandığında güzel mücevherlere dönüştürülebilirdi. En çok değer verilen kehribarların çoğu, çok yaygın olan bulutlu kehribar ve opak kehribarın aksine şeffaftır. Opak kehribar çok sayıda küçük baloncuk içerir. Bu tür kehribar “kemikli kehribar” olarak bilinir. [38]
Dominik Cumhuriyeti’nden mavi kehribar
Tüm Dominik kehribarları floresan olmasına rağmen, en nadir Dominik kehribarı mavi kehribardır. Doğal güneş ışığında ve diğer kısmen veya tamamen ultraviyole ışık kaynağında maviye döner. Uzun dalga UV ışığında, neredeyse beyaz olan çok güçlü bir yansıması vardır. Yılda yalnızca yaklaşık 100 kg (220 lb) bulunur, bu da onu değerli ve pahalı kılar. [39]

Bazen kehribar , tıpkı yaralı ağaçların kanallarından ve kaplarından sızdığı gibi damla ve sarkıt şeklini korur. [29] Kehribar reçinesinin, ağacın yüzeyine sızmasının yanı sıra, orijinal olarak ağaçların içindeki oyuk boşluklara veya çatlaklara aktığı ve böylece düzensiz şekilli büyük kehribar topaklarının gelişmesine yol açtığı düşünülmektedir.

sınıflandırma
Amber çeşitli biçimlerde sınıflandırılabilir. En temelde, fosilleşme potansiyeli olan iki tür bitki reçinesi vardır. Kozalaklı ağaçlar ve anjiyospermler tarafından üretilen terpenoidler , izopren (C 5 H 8 ) birimlerinden oluşan halka yapılarından oluşur . [1] Fenolik reçineler günümüzde sadece anjiyospermler tarafından üretilir ve fonksiyonel kullanımlara hizmet etme eğilimindedir. Soyu tükenmiş medullosanlar , damarlarında genellikle amber olarak bulunan üçüncü bir reçine türü üretti. [1] Reçinelerin bileşimi oldukça değişkendir; her tür, piroliz – gaz kromatografisi – kütle spektrometrisi kullanılarak tanımlanabilen benzersiz bir kimyasal karışımı üretir . [1] Genel kimyasal ve yapısal bileşim, kehribarları beş sınıfa ayırmak için kullanılır. [40] [41] Kehribar değerli taşların üretim şekline göre ayrı bir sınıflandırması da vardır. [ alıntı gerekli ]

sınıf I
Bu sınıf açık ara en bol olanıdır. Komünik veya ozik asitler gibi labdatrien karboksilik asitleri içerir . [40] Ayrıca üç alt sınıfa ayrılır. Ia ve Ib sınıfları normal labdanoid diterpenleri (örneğin komünik asit, komünol, biformenler) kullanırken Ic enantio labdanoidleri (ozik asit, ozol, enantio biformenler ) kullanır. [42]

la
Sınıf Ia Süksinit (= ‘normal’ Baltık kehribar) ve Glessite içerir . [41] Bir komünik asit bazına sahiptirler ve ayrıca çok fazla süksinik asit içerirler. [40]

Baltık kehribar kuru damıtma süksinik asit verir, oran yaklaşık %3 ila %8 arasında değişir ve uçuk opak veya kemikli çeşitlerde en fazladır. Kehribarın yakılmasıyla yayılan aromatik ve tahriş edici dumanlar esas olarak bu asitten kaynaklanmaktadır. Baltık kehribar, süksinik asit verimi ile ayırt edilir, bu nedenle süksinit adı . Süksinit, diğer birçok fosil reçinesinden daha fazla olan, 2 ile 3 arasında bir sertliğe sahiptir. Özgül ağırlığı 1.05 ile 1.10 arasında değişir. [20] Spesifik bir karbonil nedeniyle IR spektroskopisi ile diğer kehribarlardan ayırt edilebilir.absorpsiyon zirvesi IR spektroskopisi, bir kehribar örneğinin göreli yaşını tespit edebilir. Süksinik asit, kehribarın orijinal bir bileşeni olmayabilir, daha çok abietik asidin bozunma ürünü olabilir . [43]

Ib
Ia sınıfı amberler gibi bunlar da komünik asit bazlıdır; bununla birlikte, süksinik asitten yoksundurlar . [40]

Kehribar Taşı

ic
Bu sınıf esas olarak ozik ve zanzibarik asitler gibi enantio-labdatrienonik asitlere dayanmaktadır . [40] En tanıdık temsilcisi Dominik kehribarıdır. [1]

Dominik kehribar , çoğunlukla şeffaf olması ve genellikle daha fazla sayıda fosil kapanımı içermesiyle kendisini Baltık kehribarından ayırır. Bu, uzun süredir yok olan bir tropik ormanın ekosisteminin ayrıntılı bir şekilde yeniden inşasını mümkün kıldı. [44] Soyu tükenmiş Hymenaea protera türünden reçine , Dominik kehribarının ve muhtemelen tropik bölgelerde bulunan kehribarların çoğunun kaynağıdır. ” süksinit ” değil, ” retinit “tir . [45]

Sınıf II
Bu amberler, kadinen gibi seskiterpenoid bazlı reçinelerden oluşturulur . [40]

Sınıf III
Bu amberler polistirendir . [40]

Sınıf IV
Sınıf IV, her şeyi kapsayan bir şeydir : kehribarları polimerize değildir, ancak esas olarak sedren bazlı seskiterpenoidlerden oluşur. [40]

Sınıf V
Sınıf V reçinelerin bir çam veya çam akrabası tarafından üretildiği kabul edilir. Diterpinoid reçineleri ve n – alkil bileşiklerinin bir karışımını içerirler. Ana çeşitleri Highgate copalite’dir . [41]

jeolojik kayıt

Bir dizi belirsiz kapanım içeren tipik kehribar numunesi
Bulunan en eski kehribar Üst Karbonifer dönemine ( 320 milyon yıl önce ) aittir. [1] [46] Kimyasal bileşimi, kehribarı üreticilerine uydurmayı zorlaştırır – en çok çiçekli bitkiler tarafından üretilen reçinelere benzer ; ancak Kretase öncesi bilinen çiçekli bitki fosili yoktur ve Geç Kretase’ye kadar yaygın değildirler . Kehribar, Karbonifer’den çok sonra , 150 milyon yıl önce Erken Kretase’de , [1] böceklerle birlikte bulunduğunda bol miktarda bulunur.. Eklem bacaklılar içeren en eski kehribar , dört mikroskobik (0,2-0,1 mm) akar, Triasacarus , Ampezzoa , Minyacarus ve Cheirolepidoptus ve kötü korunmuş bir nematoceran sineğinin bulunduğu İtalya’nın Geç Triyas’ından (geç Karniyen c. 230 milyon yıl önce) gelir. milimetre büyüklüğünde amber damlacıkları. [47] [48] Önemli sayıda eklembacaklı inklüzyonuna sahip en eski kehribar Lübnan’dan geliyor. Lübnan kehribar olarak anılan bu kehribar, kabaca 125-135 milyon yaşındadır, yüksek bilimsel değere sahip olarak kabul edilir ve örneklenen en eski kehribarlardan bazılarının kanıtını sağlar. ekosistemler . [49]

Lübnan’da, Lübnanlı paleontolog ve böcekbilimci Dany Azar [50] tarafından 450’den fazla Alt Kretase kehribar fosili keşfedildi . Bu mostralardan 20’si, karasal eklembacaklıların yakın zamandaki birkaç familyasının en eski temsilcilerini içeren biyolojik kapanımlar vermiştir. Daha da eski, Jurassic amber yakın zamanda Lübnan’da da bulundu. Yakın zamanda Ürdün’ün kehribarında en eski zorapteranlar , kertenkele böcekleri , umenocoleid hamamböcekleri ve achiliid bitki zararlıları da dahil olmak üzere birçok dikkate değer böcek ve örümcek keşfedildi . [49]

Kretase’den gelen en önemli kehribar, kuzey Myanmar’daki Hukawng Vadisi’nden Birmanya kehribarıdır ve ticari olarak sömürülen tek Kretase kehribarıdır. Yatakla ilişkili zirkon kristallerinin uranyum-kurşun tarihlemesi , yaklaşık 99 milyon yıl önce tahmini bir çökelme yaşı vermiştir. Kehribardan 1300’den fazla tür tanımlanmıştır ve yalnızca 2019’da 300’den fazla tür tanımlanmıştır.

Baltık kehribar veya süksinit (tarihsel olarak Prusya kehribar olarak belgelenmiştir [20] ) , Prusya’da Sambia’nın Üst Eosen tabakalarında meydana gelen, mavi toprak olarak bilinen deniz glokonitik kumunda düzensiz nodüller olarak bulunur (tarihi kaynaklarda Glaesaria olarak da anılır ). [20] 1945’ten sonra, Königsberg çevresindeki bu bölge , şu anda kehribarın sistematik olarak çıkarıldığı Rusya’nın Kaliningrad Oblastı’na dönüştürüldü . [51]

Amber Kehribar

Bununla birlikte, kısmen daha eski Eosen çökellerinden türetilmiş gibi görünmektedir ve ayrıca buzul kayması gibi daha sonraki oluşumlarda bir türev fazı olarak da ortaya çıkmaktadır . Bol floranın kalıntıları, reçine henüz tazeyken kehribar içinde hapsolmuş kalıntılar olarak ortaya çıkar ve bu, Doğu Asya florası ve Kuzey Amerika’nın güney kısmı ile ilişkileri düşündürür . Heinrich Göppert , Baltık ormanlarının kehribar veren yaygın çamını Pinites succiniter olarak adlandırdı , ancak ahşabı mevcut cinsten farklı görünmediği için Pinus succinifera olarak da adlandırıldı.. Bununla birlikte, kehribar üretiminin tek bir türle sınırlı olması olası değildir; ve gerçekten de farklı cinslere ait çok sayıda kozalaklı ağaç kehribar florasında temsil edilmektedir. [29]

paleontolojik önemi
Kehribar, organizmaların aksi halde fosilleşemeyen kısımlarını koruyan benzersiz bir koruma modudur ; bu nedenle ekosistemlerin yanı sıra organizmaların yeniden yapılandırılmasına yardımcı olur; [52] bununla birlikte reçinenin kimyasal bileşimi reçine üreticisinin filogenetik afinitesinin yeniden yapılandırılmasında sınırlı yarar sağlar. [1]
Kurbağa Electrorana’nın orta Kretase Burma kehribarında korunmuş iskeleti .
Kehribar bazen, salgılanırken reçineye yakalanan hayvanlar veya bitki maddeleri içerir. Böcekler , örümcekler ve hatta ağları, annelidler , kurbağalar , [53] kabuklular , bakteriler ve amipler , [54] deniz mikrofosilleri, [55] ağaç, çiçekler ve meyveler, saçlar, tüyler [3] ve diğer küçük organizmalar bu bölgede elde edilmiştir. Kretase kehribarları ( yaklaşık 130 milyon yıl önce biriktirilmiş ). [1]

Tarih öncesi organizmaların kehribar içinde korunması, Michael Crichton’un 1990 tarihli Jurassic Park romanında ve Steven Spielberg’in 1993 tarihli film uyarlamasında önemli bir olay örgüsü noktası oluşturuyor . [56] Hikayede, bilim adamları, kehribar içine hapsolmuş tarih öncesi sivrisineklerden korunmuş dinozor kanını çıkarabiliyorlar ve buradan canlı dinozorları genetik olarak klonluyorlar. Bilimsel olarak bu henüz imkansızdır, çünkü fosilleşmiş sivrisinekleri olan hiçbir kehribar korunmuş kan vermemiştir. [57] Ancak kehribar, DNA’nın korunmasına yardımcı olur, çünkü içinde sıkışan organizmaları kurutur ve böylece stabilize eder. 1999’daki bir projeksiyon, kehribar içinde hapsolmuş DNA’nın, en ideal koşullarda yaklaşık 1 milyon yıllık çoğu tahminin çok ötesinde, 100 milyon yıla kadar sürebileceğini tahmin etti, [58] daha sonraki bir 2013 araştırması, kehribarda hapsolmuş böceklerden DNA’yı çıkaramadı. çok daha yeni Holosen kopyası . [59] 1938’de 12 yaşındaki David Attenborough’a ( Jurassic Park’ta John Hammond’ı oynayan Richard’ın erkek kardeşi ) üvey kız kardeşinden tarih öncesi yaratıklar içeren bir kehribar parçası verildi; yaklaşık altmış yıl sonra, 2004 BBC belgeseli The Amber Time Machine’in odak noktası olacaktı .[60]

Kullanmak

Muséum de Toulouse’daki Altamira’dan Solutrean kehribar
Kehribar tarihöncesinden beri ( Solutrean ) takı ve süs eşyası imalatında ve ayrıca halk hekimliğinde kullanılmaktadır .

Takı

Kehribardan yapılmış kolyeler. Oval kolye ucu 52 x 32 mm (2 x 1+1 ⁄ 4 inç).

2000’den 1000’e kadar kehribar kolye
Kehribar, 13.000 yıl öncesinden Taş Devri’nden beri mücevher olarak kullanılmaktadır . [1] Kehribar süsleri Miken mezarlarında ve Avrupa’nın başka yerlerinde bulunmuştur. [61] Bu güne kadar tütsüleme ve cam üfleme ağızlıklarının imalatında kullanılmaktadır. [62] [63] Amber’in kültür ve gelenek içindeki yeri ona bir turizm değeri katar; Palanga Amber Müzesi , fosilleşmiş reçineye adanmıştır. [64]

Tarihsel tıbbi kullanımlar
Amber, sözde iyileştirici özellikleri nedeniyle halk hekimliğinde uzun süredir kullanılmaktadır . [65] Kehribar ve özler, Antik Yunanistan’da Hipokrat zamanından Orta Çağ boyunca ve yirminci yüzyılın başlarına kadar çok çeşitli tedaviler için kullanılmıştır . [66] Geleneksel Çin tıbbı , “zihni sakinleştirmek” için kehribar kullanır. [67]

çocuklarla
Kehribar kolyeler, süksinik asidin sözde analjezik özelliklerinden dolayı kolik veya diş çıkarma ağrısı için geleneksel bir Avrupa çaresidir , ancak bunun etkili bir çare veya dağıtım yöntemi olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. [65] [68] [69] Amerikan Pediatri Akademisi ve FDA , hem boğulma hem de boğulma tehlikesi sundukları için kullanımlarına karşı şiddetle uyarıda bulundular. [68] [70]

Kehribar ve kehribar parfümeri kokusu
Eski Çin’de büyük şenliklerde kehribar yakmak gelenekseldi. Kehribar doğru koşullar altında ısıtılırsa, kehribar yağı üretilir ve geçmiş zamanlarda bu, nitrik asitle dikkatlice birleşerek “yapay misk” – kendine özgü misk kokulu bir reçine – elde edilirdi. [71] Yakıldığında kehribar karakteristik bir “çam ağacı” kokusu yayarsa da, parfüm gibi modern ürünler normalde gerçek kehribar kullanmazlar çünkü fosilleşmiş kehribar çok az koku üretir. Parfümeride, “kehribar” olarak anılan kokular genellikle fosilin gösterişli altın sıcaklığını taklit etmek için yaratılır ve patentlenir [72] [73] . [74]

Kehribarın modern isminin amber anlamına gelen Arapça ambar kelimesinden geldiği düşünülmektedir . [75] [76] Ambergris, ispermeçet balinalarının bağırsaklarında oluşan mumsu aromatik maddedir ve hem eski zamanlarda hem de günümüzde parfüm yapımında kullanılmıştır.

Kehribar kokusu orijinal olarak ambergris ve/veya bitki reçinesi labdanum kokusunun taklit edilmesinden türetilmiştir , ancak ispermeçet balinasının nesli tükenmekte olan tür statüsünden dolayı kehribar kokusu artık büyük ölçüde labdanumdan türetilmiştir. [77] “Kehribar” terimi, ılık, misk, zengin ve bal benzeri ve aynı zamanda biraz topraksı olan bir kokuyu tanımlamak için gevşek bir şekilde kullanılır. Sentetik olarak oluşturulabilir veya doğal reçinelerden türetilebilir. Doğal reçinelerden elde edildiğinde çoğunlukla labdanumdan üretilir. Benzoin genellikle tarifin bir parçasıdır. Vanilya ve karanfil bazen aromayı arttırmak için kullanılır.

“Amber” parfümler labdanum, benzoin reçinesi , kopal (kendisi tütsü üretiminde kullanılan bir ağaç reçinesi türü), vanilya, Dammara reçinesi ve/veya sentetik malzemelerin kombinasyonları kullanılarak oluşturulabilir. [71]