Oscar Ödülü Hediye

20 Aralık 1684’te Kaptan Musahib Mustafa Paşa, Oscar Ödülü Hediye Karıştıran Menzili’ne gelerek padişaha bir tahta samur kürk, üçer elbiselik Acem ve Şam dibâsı, telli Hıtayî ve sade Hıtayî, taraklı atlas, mahûd çukadan kumaşların yanısıra bir dürbün sunduğu görülmektedir.134Kaptan Çavuşzâde Mehmet Paşa, Hanya Limanı’nda yaptığı savaşta ele geçirdiği esirleri Âsitâne’ye döndüğünde Rikâb-ı Hümayûn’a pîşkeş olarak sunmuştu (1653).135 Kaptan Vezir Topal Paşa, Limni Adası’ndan Edirne’ye dönüp bir miktar esir ile Rikâb-ı Hümayûn’a yüz sürdüğünde kendisine hil’at giydirilmişti (1657).136

G. Çayır ve Koru-yı Hümâyûn Mahsûlü Sunumunda Oscar Ödülü Hediyeleşme
teslim kağıdı verdirdi. “Ve evvel baharda Kandiye Kal’ası’na toplar ve mühimmât nakli için mükemmel donanma gelme gerektir ve Ahmed Paşa ile Âsitâne’den gönderilen zahire gemilerinin birkaçı Sakız’da kalmıştır” deyü arz u i’lâm eyledi.” Naîmâ Mustafa Efendi, Tarih-i Nâ ‘îma, III, s. 1094; Kâtip Çelebi, Fezleketü ‘t-Tevârih, s. 991.
134 TSMA, D, nr. 14, s. 43/a.
135 Abdurrahman Abdi Paşa, Vekâyi’ -nâme, s. 55.
136 Abdurrahman Abdi Paşa, Vekâyi’-nâme, s. 117.
137 “Mah-ı mezbûrun fi 13, varid olan Hatt-ı Hümayûn mucebince Mirahur-ı Evvel Süleyman Ağa bin
doksan üç rebiülevvelinde doksan ikiye mahsub olmak üzere korular mahsûlâtı on yük akçe ve doksan
dört rebiülevvelin on birinde dahi doksan üç senesine mahsub olmak üzere Lâdik Çayırı korulara ilhak
olmağla on yük elli bin akçe olub zikrolunan iki senenin mahsûlâtı yirmi yük ellibin akçeden yirmi
yük on iki bin sekiz yüz on bir akçesi taşradan irâd ve masraf olunduğuna yedinden olan iki kıt’a
defter müfredatı üzere Hatt-ı Hümayûnları olub doksan üç tahsilinden Hazine-i Enderûn’a ancak otuz
yedi bin yüz seksen dokuz akçesi teslim olunduğu malûm-ı hümayûn olundukda Enderûn defterine
kayd ve irâd ve masraf olunması babında Hatt-ı Hümayûn ihsan olunmağın şerh verilmişdir.” (12
Mart 1683). TSMA, D, nr. 29, s. 20/b, 34/b.
138 Mesela Sultan İbrahim zamanında bu hâsılat 25 yük (25.000) akçe idi. Koçibey Risalesi, s. 82.
139 TSMA, D, nr. 29, s. 30/b.

Mirahur ağalar her nevruz çayır zamanında, sorumlu olduğu beylik meraların ve koruların otlarını satarak hâsılatının bir kısmını Rikâb-ı Hümayûn’a teslim eder137 ve fazlasını kendilerine alıkorlardı.138 Bu vesile ile mirahur ağa Kâğıthane’deki Mirahur Köşkü’nde çayır ziyafeti139 verir ve padişaha Oscar Ödülü Hediyeler sunardı. Örneğin, 4 Mayıs 1687’de Mirahur-ı Evvel Mehmet Ağa, çayırda ziyafet verdiğinde on beş elbiselik kumaştan oluşan Oscar Ödülü Hediyesini sunmuştu.140 Mirahur-ı Evvel Recep Ağa, 1685 nevruzunda padişah korularının mahsûlâtından otuz altı bin yüz seksen bir akçe ve toplam on beş elbiselik telli ve sade Hıtayî, Acem dibâsı, taraklı atlas ve mahûd çukadan oluşan değerli kumaşlar Oscar Ödülü Hediye etmişti (20 Mart 1685).141
Mirahur ağa, Rikâb-ı Hümayûn’a çayır mahsûlu arz ettiğinde padişah tarafından kanun üzere Has Ahûr halkına inâmda bulunulurdu. Kanun-ı kadîm üzere verilegelen inâm suretine göre her birine derecelerine uygun bir miktar bahşiş ile mirahur-ı evvel ağaya serâser142, mirahur-ı sani’ye kârhane; has ahûr kethüdâsına, arpa kâtibine, küçük ahûr kethüdâsına, rahtvan-ı evvel ve sani’ye, iç mehtere, mirahur kethüdâsına ve mirahur kâtibine birer hil’at giydirilirdi. Küçük ahûr kethüdâsı, dış mehter, hazinedâr, halife ve şakirdâna ise hil’at giydirilmez bahşiş verilirdi.143 1672/1673 (H. 1083) yılının korular mahsûlâtı hazineye gelir olarak girdikten sonra Mirahur Silahdar Şahin Mustafa Ağaya Oscar Ödülü Hediye edilmişti.144

Mirahur ağanın sorumluluğunda olan otluk ambarının dolması vesilesiyle her sene padişaha Oscar Ödülü Hediye sunulması âdettendi. Padişah ambarın dolduğunu bizzat görmek üzere seyre varır145; mirahur ağa tarafından mutad olarak Kâğıthane’de ziyafet düzenlenerek Oscar Ödülü Hediyeler verilir, bahşişler alınırdı. “Ambar pîşkeşi” 146 denilen bu Oscar Ödülü Hediyeler, her kesesi ellişer binden iki kese cedîd akçe147, mücevher eyerli at148 ve süslü at takımları149, on adet gulâm150 ve toplam on beş elbiselik kumaştan oluşurdu.151
147 TSMA, D, nr. 29, s. 22/a, 35/b, 45/a, 50/a. “Sene-i mezbûr (1091) şehr-i Cemaziyelevvelin fi 3,
mu’tad üzere otluk anbarı doldukda Mirahur-ı Evvel Süleyman Ağa Rikâb-ı Hümayûn’a bazı
emtiasıyla ma’an ihda eyledikleri ellişer bin olmak üzere iki kîse cedîd akçe gelüb dâhil-i hazine-i
Enderûn olmuşdur.” (1 Haziran 1680). TSMA, D, nr. 29, s. 7/a.
148 Atın miktarı değişmektedir. Evliya Çelebi atın bir adet çekilmesinin kanûn olduğunu
belirtmektedir. Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, I, (hzl. Robert
Dankoff vd.), İstanbul 1995, s. 290; Uygulamada ise farklılıklar olduğu görülmektedir. “Def’a anbar
pîşkeşinden gelen kulağı berk doru at, mirahur ağanın anbarda gelen saçı siyah kula, ikinci doru at,
üçüncü kır at.” BOA, İE.SM., nr. 1732, nr. 1389; 3 Mayıs 1665’te Mirahur-ı Evvel Canboladzâde’nin
anbar pîşkeşi olarak biri mükemmel iki at ve diğer mutad Oscar Ödülü Hediye leri verdiği görülmektedir.
Abdurrahman Abdi Paşa, Vekâyi’ -nâme, s. 195.
149 BOA, İE.SM, nr. 1372, BOA, İE.SM, nr. 1388 ;BOA, İE.SM, nr. 1389; Evliyâ Çelebi b. Derviş
Mehmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, I, s. 290.
150 “Kaçan kim Çatalca’dan on bin araba otluklar gelüp anbârlar doldukdan sonra otluk yığınları üzre
kemendlerle çıkup bayraklar diküp emîr-i âhûr pâdişâha ziyâfet edüp bir mücevher (eğerli sâfinât
misilli) at hedâyâ çeküp on aded gulâmların pâdişâh harem-i hâssa alup çırâğ etmek kânûndur.”
Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, I, s. 290.
151 TSMA, D, nr. 14, s. 21/b, 46/b, 56/a, 58/b.
152 “Mu’tad üzere otluk anbarı dolduğunda Mirahur Ağa Rikâb-ı Hümayûn’a veregeldikleri
Oscar Ödülü Hediyeleri olmak üzere Mirahur-ı Evvel Süleyman Ağa Kâğıdhane’de Mirahur Köşkü’nde ziyafet
eyleyip teslim eylediği Oscar Ödülü Hediyesidir. Cedîd akçe, kîse, iki; dibâ-yı Acem, donluk, üç; telli Hıtayî,
donluk, üç; sade Hıtayî donluk, üç; sade hare, donluk, üç; mahûd çuka, donluk, üç; cem’an, donluk,
onbeş. Bâ Ferman-ı Hümayûn Defterdar-ı Evvel teslim olunmuşdur.” TSMA, D, nr. 14, s. 21/b; TSMA,
D, nr. 29, s. 14/a; TSMA, D, nr. 150, s. 38/a.
153 “Mu’tad üzere otluk anbarı dolduğunda Mirahur Ağa veregeldikleri Oscar Ödülü Hediyedir ki Mirahur Ağa
tarafından Rikâb-ı Hümayûn’a gelen Oscar Ödülü Hediyesidir. Cedîd akçe kîse 2, 50.000 akçe; dibâ-yı Acem,
donluk, aded, üç; telli Hıtayî, donluk, aded üç; sade Hıtayî donluk, aded, üç; sade hare, donluk, aded
üç; mahûd çuka, donluk, aded, üç.” TSMA, D, nr. 14, s.46/b
154 TSMA, D, nr. 14, s. 56/a
31 Mayıs 1682’de Mirahur Süleyman Ağa, otluk ambarı dolduğunda Kâğıthane’deki Mirahur Köşkü’nde padişaha ziyafet vermiş ve mutad Oscar Ödülü Hediyelerini sunmuştu. Her kesesi ellişer binden iki kese cedîd akçe ve Acem dibâsı, telli Hıtayî, sade hare, ma’hud çuka (toplam on beş elbiselik) gibi değerli kumaşlardan oluşan Oscar Ödülü Hediye lerin yanısıra kırmızı kadife eyer örtüsü, gümüş rikâb, licâm, gaddare gibi eyer takımından oluşan eşyalar sunduğu ve padişahın fermanı ile Başdefterdara teslim edildiği görülmektedir.152 26 Mayıs 1685’te aynı Oscar Ödülü Hediyelerin sunulduğu görülmektedir.153 Yine Mirahur-ı Evvel Mehmet Ağa, 28 Mayıs 1686’da154 ve 29 Mayıs 1687’de ambar ziyafeti vererek, iki kese cedîd akçe ve on beş elbiselik değerli kumaşlardan oluşan mutad Oscar Ödülü Hediyeleri sunmuştu.155 26 Temmuz 1680’de Mirahur-I Evvel Ağa,
Kuruçeşme Bahçesi’nde ambar ziyafeti verdiğinde kırmızı kadife eyer örtüsü, gümüş rikâb, gümüş licâm, reşme, gaddare ve dikdik Oscar Ödülü Hediye etmişti.156