Sitrin kuvarsın bir çeşididir. Kristal yapısı doğal bir şekilde meydana gelir ve kuvarsın en değerli yapılarından biridir. Saydam prizmalı kristal yaygın şekilde bir jeod olarak
bilinen nodüler bir taşta bir kabuk oluşumu (oyuk-druse) olarak bir kümede bulunabilirler. Sitrin morun gölge değişimlerinden solgun eflatun veya morun en yoğun leylak rengi bu kristalin eşsiz renkleridir. Mücevherde en değerli Sitrin, en derin ve en yoğun renk çeşitlerinin sürekli şeffaf ve parlak olmasıdır. Şekil 3.25 Sitrin kristali Şekil 3.26 Silisyum dioksitin (SiO2) kristal yapısı-oksijen %53.26, silisyum %46.74 54 3.8.2 Fiziksel özellikleri Sitrin morun gölgeli çeşididir fakat kırmızımsı ve yumuşak mor renklerini de içerebilir. Mor rengi kuvarsta manganezden gelir. Demirin varlığı rengin şiddetini belirlemeye yardımcı olur. Sitrin Faydası çok pahalı olabilir fakat geniş bir şekilde yayılması ve çeşitli küresel depozitolardan dolayı çok ucuza da bulunulabilir. Sitrinin sadece rengi ile değil aynı zamanda saydam ve yarı saydam şeffaflığı da önemlidir. Fakat daima camsı bir parlaklıkla devam etmektedir.
Özel çekimi 6.5 ve sertliği 7 (mohs ölçeği) gerçek Sitrin sentetik olarak ayırmak çok zordur. Doğada bir mineral olarak, her kristal maden bölgelerine göre farklılık gösterir. Değerli taş uzmanları genellikle bölgeleri tanırlar ve özellikle rengin en yoğun olduğu örneklerin bulunduğu bölgelerden başlarlar. Bunun yanında kristalin ayrılması, şekli, kristal sistemi ve diğer fiziksel karakteristikleri de önemlidir. 3.8.3 Kimyasal özellikleri Sitrin için kimyasal formül, silisyum dioksittir. Renge bağlı olarak ayırt etme özelliği kimyasal bileşenlerini temsil eder.
Sitrin Taşı Faydaları manganez (Mn) safsızlığının bir kombinasyonu boyunca ve demirin varlığından dolayı özel bir nicelik olarak meydana gelir. Her kristalin rengi dolu-renk bantlarının dağılımına bağlıdır. Bu renk bantları sadece 480 Fahrenheit derece (248.90C) aşağısındaki sıcaklıklar için uygundur. Böylece bu yarı değerli taş sönümlemeyi önlemek amacıyla aşırı ısıdan korunmalıdır. Profesyonel ısıtma işlemi Citrin ve Ametrine (4000C ve 5000C) olarak bilinen popüler değerli taşları üretmek için Sitrin kullanılır. Çoğu doğal şekilde Sitrin olarak başlar ve Citrin olarak meydana gelir. Volkanların yakınında lava ve magmaya maruz kalanlar ve diğer magma içeren cisimler ısıtılarak da bu kristaller oluşturulabilir. Yarı Sitrin ve yarı citrin üretiminden oluşan ametrine popüler yarı değerli bir kristal olur.
Aktivasyon Enerjisi eV cinsinden ifade edilen E, enerjidir. Enerji, bir kristalin iletkenlik bandı (ib) ve valans bandı (vb) arasında yasak bant boşluğu içindeki yarı kararlı durum veya yarı kararlı seviye olarak belirlenir. Bu enerji aynı zamanda tuzak derinliği olarak bilinir. Yarı kararlı seviye, iletkenlik bandına yakın bir elektron tuzağı, valans bandına yakın bir hol tuzağı veya bant boşluğunun ortasına, üstüne veya aşağısına yerleşmiş olan bir lüminesans merkezi olabilir. Yarı kararlı seviye, kristal yapısında mevcut olan kusurlardan meydana gelebilir. Bir kristal, tuzak ve lüminesans merkezlerinin birkaç çeşidini içerebilir. E > kT ise tuzaklanan yükler, uzun bir periyot için tuzakta kalabilirler. Buradaki k boltzman sabitidir. Bir elektron tuzağı için aktivasyon enerjisi, tuzak seviyesinden iletkenlik bandının taban seviyesine kadar eV cinsinden ölçülür. Bir hol tuzağı için aktivasyon enerjisi, tuzağın olduğu seviyeden valans bandının üst seviyesine kadar eV cinsinden ölçülür.
Ametist, Sitrin Taşı ve dumanlı kuartz demir içeren doğal kuartz çeşitlerindendir. Fe3+merkezliler Al3+ merkezliler ile aynıdır, ancak demir kuartzın içinde Fe2+ veya Fe4+ olarak dabulunabilir (Weil, 1984). Doğal olarak nadir bulunan bir kuvars çeşidi olan sitrinin renginin kaynağı yapısındaki demir katışıkları; hematit (Fe2O3) veya limonittir (FeO(OH).nH2O). Ticari kullanımdaki sitrinlerin çoğu aslında suni olarak fırınlanmış ametist veya dumanlı kuvarstır. Buşekilde suni olarak üretilmiş olan sitrinlerin rengi, genellikle açık/soluk sarı renginde olan doğal sitrinlerden farklı olarak, daha çok turuncu veya kırmızımsıdır. Doğal sitrinin en büyük ve önemli
üreticisi ise Brezilya’dır.Özgül ağırlığı 2,65 g/cm3, sertliği 7 olan kuvarsa doğada çok rastlanır. Heksagonalsistemde kristalleşen kuvars, doğada kristal ya da amorf halde bulunabilir. İçindeki yabancı maddelerin cins ve miktarına göre, saydam, renkli, ya da yarı saydam durumdadır. Kumlardabolca bulunan kuvarsın saf olmayanları içinde demir vardır. Beyaz kum olarak bilinen oldukça saf kuvarslar camcılıkta kullanılır. Bazı mineraller ışıklandırıldığı zaman, kendi renginden farklı bir renk gösterirler. Bu olaya“fluoresans” denir. Seelit mavimsi beyaz ışıma gösterirken, zirkon sarımsı ışıma gösterir. Işık etkisi kaldırıldığı zaman ışımanın hala devam etmesi olayına da “fosforesans” denir. Buna örnekolarak fosfor verilebilir. Floresan mineraller UV, X-ışını veya elektron demeti ile ışınlanıncagörünür ışık yayan minerallerdir. Minerallerdeki bazı elektronlar bu radyasyon kaynaklarındanenerji soğurur ve daha üst enerji seviyelerine çıkar. Bu elektronlar daha düşük enerjiseviyelerine geçtiğinde fluoresan ışık yayınlanır. Fluoresans özelliği gösteren bazı minerallerelmas, fluorit, apatit, kalsittir (Kibar, 2007).
Sitrin kuvarsın bir çeşididir. Kristal yapısı doğal bir şekilde meydana gelir ve kuvarsın en değerli yapılarından biridir. Saydam prizmalı kristal yaygın şekilde bir jeod olarak
bilinen nodüler bir taşta bir kabuk oluşumu (oyuk-druse) olarak bir kümede bulunabilirler. Sitrin morun gölge değişimlerinden solgun eflatun veya morun en yoğun leylak rengi bu kristalin eşsiz renkleridir. Mücevherde en değerli Sitrin, en derin ve en yoğun renk çeşitlerinin sürekli şeffaf ve parlak olmasıdır. Şekil 3.25 Sitrin kristali Şekil 3.26 Silisyum dioksitin (SiO2) kristal yapısı-oksijen %53.26, silisyum %46.74 54 3.8.2 Fiziksel özellikleri Sitrin morun gölgeli çeşididir fakat kırmızımsı ve yumuşak mor renklerini de içerebilir. Mor rengi kuvarsta manganezden gelir. Demirin varlığı rengin şiddetini belirlemeye yardımcı olur. Sitrin Faydası çok pahalı olabilir fakat geniş bir şekilde yayılması ve çeşitli küresel depozitolardan dolayı çok ucuza da bulunulabilir. Sitrinin sadece rengi ile değil aynı zamanda saydam ve yarı saydam şeffaflığı da önemlidir. Fakat daima camsı bir parlaklıkla devam etmektedir.
Özel çekimi 6.5 ve sertliği 7 (mohs ölçeği) gerçek Sitrin sentetik olarak ayırmak çok zordur. Doğada bir mineral olarak, her kristal maden bölgelerine göre farklılık gösterir. Değerli taş uzmanları genellikle bölgeleri tanırlar ve özellikle rengin en yoğun olduğu örneklerin bulunduğu bölgelerden başlarlar. Bunun yanında kristalin ayrılması, şekli, kristal sistemi ve diğer fiziksel karakteristikleri de önemlidir. 3.8.3 Kimyasal özellikleri Sitrin için kimyasal formül, silisyum dioksittir. Renge bağlı olarak ayırt etme özelliği kimyasal bileşenlerini temsil eder.
Sitrin Taşı Faydaları manganez (Mn) safsızlığının bir kombinasyonu boyunca ve demirin varlığından dolayı özel bir nicelik olarak meydana gelir. Her kristalin rengi dolu-renk bantlarının dağılımına bağlıdır. Bu renk bantları sadece 480 Fahrenheit derece (248.90C) aşağısındaki sıcaklıklar için uygundur. Böylece bu yarı değerli taş sönümlemeyi önlemek amacıyla aşırı ısıdan korunmalıdır. Profesyonel ısıtma işlemi Citrin ve Ametrine (4000C ve 5000C) olarak bilinen popüler değerli taşları üretmek için Sitrin kullanılır. Çoğu doğal şekilde Sitrin olarak başlar ve Citrin olarak meydana gelir. Volkanların yakınında lava ve magmaya maruz kalanlar ve diğer magma içeren cisimler ısıtılarak da bu kristaller oluşturulabilir. Yarı Sitrin ve yarı citrin üretiminden oluşan ametrine popüler yarı değerli bir kristal olur.
Aktivasyon Enerjisi eV cinsinden ifade edilen E, enerjidir. Enerji, bir kristalin iletkenlik bandı (ib) ve valans bandı (vb) arasında yasak bant boşluğu içindeki yarı kararlı durum veya yarı kararlı seviye olarak belirlenir. Bu enerji aynı zamanda tuzak derinliği olarak bilinir. Yarı kararlı seviye, iletkenlik bandına yakın bir elektron tuzağı, valans bandına yakın bir hol tuzağı veya bant boşluğunun ortasına, üstüne veya aşağısına yerleşmiş olan bir lüminesans merkezi olabilir. Yarı kararlı seviye, kristal yapısında mevcut olan kusurlardan meydana gelebilir. Bir kristal, tuzak ve lüminesans merkezlerinin birkaç çeşidini içerebilir. E > kT ise tuzaklanan yükler, uzun bir periyot için tuzakta kalabilirler. Buradaki k boltzman sabitidir. Bir elektron tuzağı için aktivasyon enerjisi, tuzak seviyesinden iletkenlik bandının taban seviyesine kadar eV cinsinden ölçülür. Bir hol tuzağı için aktivasyon enerjisi, tuzağın olduğu seviyeden valans bandının üst seviyesine kadar eV cinsinden ölçülür.
Ametist, Sitrin Taşı ve dumanlı kuartz demir içeren doğal kuartz çeşitlerindendir. Fe3+merkezliler Al3+ merkezliler ile aynıdır, ancak demir kuartzın içinde Fe2+ veya Fe4+ olarak dabulunabilir (Weil, 1984). Doğal olarak nadir bulunan bir kuvars çeşidi olan sitrinin renginin kaynağı yapısındaki demir katışıkları; hematit (Fe2O3) veya limonittir (FeO(OH).nH2O). Ticari kullanımdaki sitrinlerin çoğu aslında suni olarak fırınlanmış ametist veya dumanlı kuvarstır. Buşekilde suni olarak üretilmiş olan sitrinlerin rengi, genellikle açık/soluk sarı renginde olan doğal sitrinlerden farklı olarak, daha çok turuncu veya kırmızımsıdır. Doğal sitrinin en büyük ve önemli
üreticisi ise Brezilya’dır.Özgül ağırlığı 2,65 g/cm3, sertliği 7 olan kuvarsa doğada çok rastlanır. Heksagonalsistemde kristalleşen kuvars, doğada kristal ya da amorf halde bulunabilir. İçindeki yabancı maddelerin cins ve miktarına göre, saydam, renkli, ya da yarı saydam durumdadır. Kumlardabolca bulunan kuvarsın saf olmayanları içinde demir vardır. Beyaz kum olarak bilinen oldukça saf kuvarslar camcılıkta kullanılır. Bazı mineraller ışıklandırıldığı zaman, kendi renginden farklı bir renk gösterirler. Bu olaya“fluoresans” denir. Seelit mavimsi beyaz ışıma gösterirken, zirkon sarımsı ışıma gösterir. Işık etkisi kaldırıldığı zaman ışımanın hala devam etmesi olayına da “fosforesans” denir. Buna örnekolarak fosfor verilebilir. Floresan mineraller UV, X-ışını veya elektron demeti ile ışınlanıncagörünür ışık yayan minerallerdir. Minerallerdeki bazı elektronlar bu radyasyon kaynaklarındanenerji soğurur ve daha üst enerji seviyelerine çıkar. Bu elektronlar daha düşük enerjiseviyelerine geçtiğinde fluoresan ışık yayınlanır. Fluoresans özelliği gösteren bazı minerallerelmas, fluorit, apatit, kalsittir (Kibar, 2007).