HİNT AKİK TAŞI

Pegmatitler ve aplitlerde Hint Akik Taşı yanında bir miktar kuvars ve mika, bazen de turmalin granat ve demir oksitler bulunmaktadır. Hint Akik Taşı ların kullanılacak sanayi dalında talep ettiği teknolojik şartları sağlayabilmek için zenginleştirilmeleri, elde edilecek ürünün kalitesi yönünden son derece önemlidir.

Zenginleştirme işlemleri, cevherlerin özelliklerine göre çeşitli yöntemler uygulanarak yapılabilmektedir. Bu yöntemler sırasıyla

S Elle ayıklama ile zenginleştirme

Hint Akik Taşı

•S Tane boyutuna göre sınıflandırma ile zenginleştirme
■S Manyetik ayırma ile zenginleştirme
■S Elektrostatik ayırma ile zenginleştirme
S Flotasyon ile zenginleştirme

Zenginleştirmenin bütününde, bu yöntemleri biri veya birkaçı uygulanarak endüstriyel ve ekonomik şartlara uygun Hint Akik Taşı elde edilebilmektedir.

3.1 Elle Ayıklama İle Zenginleştirme

Hint Akik Taşı ları, diğer minerallerden renk ve parlaklık farklarına dayanan özelliklerden yararlanılarak iri boyutlarda maden ocağında gerçekleştirilen zenginleştirme yöntemi olup ülkemizde cam, seramik ve porselen sanayi dallarında çeşitli şirketlerin halen tercih ettikleri yöntemdir. Ancak ince boyutta dağılım gösteren minerallere sahip cevherlere uygulanamamaktadır.

3.2 Tane Boyutuna Göre Sınıflandırma İle Zenginleştirme

Bu yöntemde cevheri oluşturan dayanıklılık, kırılış şekli, dilinim gibi fiziksel özelliklerine göre farklı büyüklük ve şekillerine göre farklı büyüklük ve şekilde kırılmaları özelliğinden yararlanılmaktadır.

Mikalar yapısı gereği çok zor kırılır ve öğütülür genellikle kırılan ve öğütülen mikalar lifsi ve çubuksu yapılarını korurlar. Hint Akik Taşı lar ise, mikalara göre çok daha kolay kırılır ve

öğütülürler. Bu yapı farklılığından yararlanarak kırma, eleme, öğütme ve klasifikasyon işlemiyle Hint Akik Taşı ve mika kolayca ayrılabilmektedir.

Bu yöntemi uygulayarak zenginleştirme yapan en önemli tesis Consolidated Feldspar Corp., ABD.’dir. Bu tesiste elde edilen Hint Akik Taşı konsantreleri ve boyut dağılımı şöyledir.

Cam endüstrisi için

% 40.0 < 0,074 mm

% 0,06 Fe2Ü3
Sır ve cila endüstrisi için

% 90,0 < 0,074 mm

% 0,08 Fe2Ü3
Seramik endüstrisi için

% 99,7 < 0,074 mm

% 0,08 Fe2Ü3

İri boyutlu İnce boyutlu

% 100.0 < 0,080 mm

% 100,0 < 0,080 mm

% 1,5 < 0,074 mm

% 15-20 < 0,074 mm

Boyuta göre sınıflandırma ile zenginleştirme yöntemi, tek başına uygulanabildiği gibi diğer yöntemlerle birlikte de uygulanabilmektedir. Yöntem ve yöntemlerin seçiminde mineral boyutları ile kullanılış amaçları ve istenmeyen safsızlık dereceleri önemlidir.

3.3 Manyetik Ayırma İle Zenginleştirme

Pegmatitler, Hint Akik Taşı ve kuvarsın yanında tali olarak çeşitli demirli mineralleri içerirler. Bu mineraller, manyetik duyarlılık farkından yararlanılarak Hint Akik Taşı tan ayırma işlemi gerçekleşmektedir. Zenginleştirme işlemi manyetik duyarlılığa bağlı olarak düşük veya yüksek alan şiddetli manyetik ayırıcılara, yaş veya kuru olarak yapılabilmektedir. Yöntemin verimli olabilmesi için, cevherin belirli boyut aralıklarında sınıflandırılmış olarak beslenmesi gerekmektedir.

Hint Akik Taşı cevherlerinin zenginleştirilmesi amacıyla son yıllarda dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılmaya başlayan manyetik ayırma yönteminde, yüksek gradyanlı, yüksek alan şiddetli, Nd-Fe-B’dan yapılmış, sabit mıknatıslı, “Rare Earth Magnets, REM” olarak adlandırılan manyetik ayırıcılar başarıyla kullanılmaktadır. REM tipi manyetik ayırıcıların kapasiteleri tane boyutuna bağlı olarak -1 + 0,1 mm farksiyonu için kapasite 1-1,5 ton/saat iken 10+1 mm faraksiyonu için bu miktar 5-6 ton/saat’e kadar çıkmaktadır.
Rulo tipi ayırıcıların en büyük avantajı ucuz, basit ve cevherin özelliklerine göre imal edilebilmeleri ve rulo tipti 1 T’dan büyük alan şiddeti ile matriks tipi manyetik ayırıcılardaki gradyana yakın, yükske bir gradyana sahip olmalarıdır.

Kuru manyetik ayırmada en önemli nokta ince fraksiyonunun (-75 um) çok iyi ayrılmasıdır. Aksi takdirde ince taneler statik elektriklenme yoluyla iri tanelere, ruloya ve banta yapışmakta, ayrımın başarısı ve sürekliliği olumsuz etkilenmektedir. Aynı zamanda, bu ince tanelerin bant ile rulo arasına girip bandın rulo yüzeyinden uzaklaşması, bant yüzeyindeki alanın ve gradyanın düşmesine neden olduğundan, bant altında hava üflemseiyle pozitif bir basınç yaratmak ince tane ayrımlarında çok yararlı olmaktadır. Diğer olumsuz bir nokta da tane boyu inceldikçe kapasitenin önemli oranda düşmesidir. İnce tanelerin ( -75 um) atık olarak ayrılması kuşkusuz maliyet arttırıcı bir unsurdur.

Günümüzde yaş, matriks tipi yükske alan şiddetli ve yükske gradyanlı kryojenik ayırıcılar mevcut olmakla birlikte, gerek ilk yatırım, gerekse işletme masrafları REM’lerle karşılaştırılamayacak derecede yüksektir. Bu nedenlerle proje yapılabilirliğini olumsuz etkileyebilir.