Damla Kehribar

Damla Kehribar  varlığı tümüyle, yeryüzünde reçine salgılayan ağaç topluluğunun oluşmasıyla ilgilidir. Dolayısıyla bu ağaçların yaşadığı, reçine salgıladığı, bu reçinenin sedimanların altına gömüldüğü, bunların üzerine gelen çökel (sediman) lerin yarattığı basınç ve sıcaklığın oluşturduğu fiziko-kimyasal değişimlerin yaşandığı dönem Damla Kehribar in oluşum yaşının başlangıcını oluşturur. Reçinenin türü, gömüldüğü jeolojik ortama taşınan çökellerin miktarı ve cinsi, reçinenin gömüldüğü derinliklerdeki koşullar gibi bir çok faktör reçinenin Damla Kehribar dönüşüm sürecini belirler. Değişen iklim koşullarına bağlı olarak Dünyanın değişik yerlerinde, farklı zamanlarda meydana gelen bol reçine veren ağaçların yaşadığı ormanların çağına bağlı olarak Damla Kehribar ın oluşum yaşının 20 milyon yıldan 345 milyon yıla kadar yayıldığı kabul edilmektedir. 20 milyon yıldan genç Damla Kehribar lar, birçoklarınca Copal sınıfında kabul edilmektedirler.46

Damla Kehribar in yaşı, öncelikle içinde oluştuğu jeolojik formasyonların (kil, silt, kum, lignit v.b.) yaşına bağlı olarak belirtilir. Bu formasyonların yaşı, Damla Kehribar e bağlı olmaksızın, içlerinde bulunan karakteristik fosil**lerin yaşına göre belirlenir. Eğer Damla Kehribar içinde yaşı belirlenebilen inklüzyon (Kapanım) fosil varsa, buradan da belirgin bir yaş söylenebilir. Avrupa kıtasında 50 farklı yaşa ait Damla Kehribar belirlenmiştir.

Bilinen en eski Damla Kehribar 345 milyon yıl, Üst Karbonifer (Upper Carboniferous)
yaşında olup, Northumberland-USA da bulunmuştur. Fosil bulunduran en eski Damla Kehribar
Alt Kretase (Lower Cretaseous) 146 mil. yıl yaşındadır. Karboniferden, Pleistosene
kadar sediment (tortul) kayaçlar içinde Damla Kehribar e rastlanmıştır. Damla Kehribar ın, Dünya üzerinde
en bol bulunduğu yaş aralığı 20-65 milyon yıl olup Tersiyer dönemidir. Damla Kehribar ın,
Dünyanın değişik yerlerinde belirlenen oluşum yaşlarına ait bazı örnekler en
gençten en yaşlıya doğru şöyledir :

Miyosen (5000 yıl-24 mil. yıl) : Dominik, Kolombiya, Brezilya, Almanya-Bitterfield, Yeni Zelanda, Meksika-Chiapas, Romanya, Borneo, Sicilya, Sumatra, USA-N.Carolina.

Oligosen (24-38 mil. yıl) : Baltık denizi kıyıları, Polonya, Rusya, İsveç, İngiltere, Arjantin,Meksika.
Eosen (38-54 mil.yıl) : Nijerya, Polonya, Rusya, İsveç, İngiltere, USA- Arkansas, California,Washington.
Paleosen (54-65 mil. yıl) : Rusya, İngiltere, USA-Wyoming.

Kretase (65-145 mil. yıl) : Brezilya, Avusturya, Burma, Kanada-Alberta, Macaristan, İsrail, Meksika, Fransa, İspanya, Japonya, Lübnan, Polonya, Rusya, İsviçre,Borneo, İ ngiltere,USA-Newjersey.
Jura (145-215 mil. yıl) : Kazakistan (Chimkent), Danimarka (Bornholm).
Triyas (215-245 mil. yıl) : Avusturya.
Permiyen (245-285 mil. yıl) : Rusya (Chekarda river – Ural mountains).

Karbonifer (285-345 mil. yıl) : İngiltere-Northumberland, USA-Upper Missisipi Valley- Montana.

Karakteristik fosil: Kitlesel biyolojik yokoluşlar veya yaşam süreçlerinin sonuna
gelip, yeryüzünden tüm türleriyle yok olan canlıların fosilleri karakteristik fosildir. Bu
fosiller bulunduğu kayacın oluşum ortamını ve yaşını belirlememize yardım eder.
Canlının yeryüzündeki yaşam süreci (yeryüzünde ilk ve son varolduğu dönem) ne
kadar kısa olursa fosilin bilimsel değeri o kadar fazla olur. Çünkü onun bulunduğu
kayaç topluluğu daha belirgin olarak yaşlandırılır. Örneğin, Trilobitler, Kambriyende
kısa bir dönem yaşamış ve yok olmuşlardır. Dinozorlar 65 milyon yıl önce yok
olmuşlardır, bu nedenle karakteristik fosildirler.

Yaşı 4.7 milyar yıl olarak hesaplanan Dünyamız üzerinde, ilk omurgalı canlıların 500-600 milyon yıl, böceklerin evrimi ise 350-400 milyon yıl önce başlamıştır. Dünyanın en ilgi çekici canlıları olan Dinozorlar, yeryüzünün tüm kıtalarında yaşayıp, bazılarının 26 metre gibi devasa, bazılarının bir tavşan kadar minyatür boyutlara sahip olmalarının yanında, karada, suda ve havada yaşayan türleriyle ve günümüzden yaklaşık ilk 230 milyon yıl önce ortaya çıkıp, 65 milyon yıl önce yeryüzünden topluca yok olmalarıyla çarpıcı bir canlı türünü oluşturmaktadırlar.

Her ne kadar Damla Kehribar lerin, büyük rezervler oluşturan bölümü Tersiyer de yani, dinozorların yeryüzünden çekilmelerinden sonra oluşmuşlarsa da Dünyanın çeşitli yerlerinde Dinozor Çağına ait Damla Kehribar oluşumları mevcuttur. Böceklerin yeryüzündeki varlığı dinozorlardan eski olduğu için, milyonlarca yıl önce yaşamış sivrisineklerin (mosqiutos) kurbanları arasında dinozorlarda vardı. Dolayısıyla, “Jurassic Park” filminin yapımcısı Steven Spielberg in filmde, Damla Kehribar içinde tuzağa düşmüş sivrisineğin bir dinozordan emdiği kandan elde ettiği DNA ile yarattığı dinozorlar mantık zincirine ters düşmemektedir.47